anudinee

Name:
Location: Pune, Maharashtra, India

12.31.2006

एकेकाळी 'पांढरा हत्ती' म्हणून ओळखली जाणारी भारतीय रेलवे नफ़्यात आणून दाखवल्याबद्दल सध्या लालुप्रसाद यादव यांच नाव जगभर गाजतय. त्यामुळे रेलवे कडून प्रवाशांच्या अपेक्षा वाढण अपेक्षीत आहे. पण अगदी साध्या साध्या गोष्टींमध्ये पण रेलवेच्या ग्राहकांना मिळत असलेल्या वाईट वागणुकीच काय?

काल मुंबईतील सर्वात गजबजलेल्या दादर स्थानकावर मला आलेला अनुभव बघता भारतीय रेलवेबद्दल चाललेला प्रचार हा फ़क्त एका राजकीय खेळीचा भाग तर नाही असा संशय मला येउ लागलाय.

नवीन संगणकीकृत तिकीटीकरणामुळे कुठल्या कंत्राटदाराचे भले झाले हे रेलवेलाच माहित पण एक तिकीट छापून यायला लागणारी २ मिनिटे आणि कायम मोडलेले अथवा बिघडलेले प्रिंटर, अतिशय उद्धट आणि अप्रशिक्षीत कर्मचारीवर्ग यामुळे काल मला खिडकी पर्यंत पोचायला दीड तास लागला. मी खिडकीशी पोचल्यावर तिकीटाची भेंडोळी संपल्यामुळे व तिथल्या कर्मचा-यांना नविन भेंडोळे प्रिंटरला लावता न आल्यामुळे खिडकीच बंद करण्यात आली. माझ्याकडे प्रवाशांच्या सोयीसाठी देण्यात आलेल्या 'व्हॅलीडेटींग कुपन' होती. पण ती 'व्हॅलीडेट' करणारी यंत्रच जागेवर नसल्यामुळे खर तर मला रांगेत उभे रहावे लागले होते. कर्मचा-यांना त्या यंत्रांबद्दल अथवा 'कुपन' वर मारायला ठेवलेल्या शिक्क्यांबद्दल विचारले असता उडवाउडवीची उत्तरे मिळाली. 'स्टेशन मास्तर' कडे गेल्यावर 'तुम्हाला एवढ्या रुबाबात विचारायच असेल तर तिकडे 'मुंबई सेंट्रल' ला जाउन तक्रार करा' असे उत्तर मिळाले. "तुमचे नाव काय" विचारल्यावर सुकुमारन असे उत्तर मिळाले. "तुम्ही तक्रार करा मी पाहून घेतो कोण काय बिघाडतय माझ" असे उर्मट उत्तर मिळाले. शेवटी एका अधिका-याने आम्हाला त्याच्याकडील शिक्के मारून 'कुपन' 'व्हॅलीडेट' करून दिली. "व्हॅलीडेटींग मशीन' चा ठेका घेतलेले त्यांच्याकडे लक्ष देत नाहीत, सतरा शिक्के ठेवले होते ते चोरीला गेले आणि 'प्रिंटर' ची देखभाल करणारी कंपनी बरोबर काम करत नाही, मग आम्ही काय करु साहेब?" हे स्टेशन मास्तरचे केविलवाणे बोल ऐकून काही प्रश्न मनात आले.

- रेलवे नफ़्यात आली पण प्रवाशांना होणा-या त्रासात किती भर पडली?
- 'रीटर्न' आरक्षणावर १० रुपये जादा आकारण्यात येतात त्याचे कारण काय?
- रेलवेच्या गि-हाईकाला कशी वागणूक द्यावी याचे प्रशिक्षण कर्मचा-यांना मिळत नाही का?
- एकदा कंत्राट दिल्यानंतर त्यातील अटींचे पुरेपूर पालन केले जाते का यावर रेलवे लक्ष ठेवते का?
- जागतीक पातळीवर जाण्याची भाषा बोलणा-या रेलवेला सर्वप्रथम मुलभूत बाबींकडे लक्ष देणे व फक्त नफ्या-तोट्याच्या व हितसंबंधांच्या कचाट्यातून बाहेर येणे जमाणार आहे का?

एकूणच नफ्यात आलेल्या या संस्थेकडून ती अधीक मग्रूर व मुजोर न होता लोकांना अधीकाधीक सुखसोयी पुरवेल अशी माफक अपेक्षा आहे.

12.22.2006


कदाचीत आयुष्यात पहिल्यांदाच मी अभ्यास सोडून बाकी कशात बक्षीस पटकवलय. तस पाहिल तर अखिल भारतीय टोपे-नगर गणेशोत्सव मंडळा तर्फ़े घेतलेल्या ८ वर्षाखालील कॅरम स्पर्धेत मी एकदा तिसरा आलोय ! (तेव्हा तीन स्पर्धकांमध्ये रांउड-रॉबीन पद्धतीने सामने खेळवण्यात आले होते असही अंधूक अंधूक आठवतय!)

तर या वर्षी आमच्या 'प्रॉडक्ट ग्रूप' ने सप्टेंबर महिन्यात गोव्यात सहल नेली होती. तेव्हा १५ दिवस आधीपासून जोरदार प्रचार, विविध स्पर्धांच्या घोषणा यांनी ऑफ़ीस अगदी दणाणून गेल होत. जवळपास २०० लोक तरी येणार होते!

सहलीच्या पहिल्या दिवसाच आकर्षण ठरली ... गोव्यातील अति-वृष्टी! सकाळ-दुपार-संध्याकाळ-रात्र धो-धो-धो-धो ...!!!

पण त्या दिवशी माझ लक्ष वेधून घेतल होत एका साधारण दीड वर्षाच्या गोंडस मुलिनी! कंपनीतल्याच कुण्या कर्मचा-याची मुलगी ..भारी गोड आणि हसतमुख! नाव काय तर म्हणे ऍलीस! तिच्या बाल-क्रीडा बघण्यात आणि थोड्याफ़ार बालक्रिडांमध्ये मी भाग घेतला! मी बालक्रिडेत दंग असताना काही जण बिकीनी घातलेल्या जलप-यांबरोबर जलक्रीडा करुन आले होते हे मला नंतर समजले! "जे होत ते भल्यासाठीच" अशी मी स्वत:ची समजूत घातली!

तसा आमच्या कंपनीने आयोजीत केलेल्या 'कोडॅक (इंग्रजीत याच स्पेलींग सी नी सुरु होत का के नी हे ही मला धड ठाउक नव्हत! आमचे खास दोस्त ओजस सबनीस यांनी मेल करुन ते कळवले! सबनीस, संस्था आभारी आहे! ) मोमेंट' छायाचित्र स्पर्धेचा उत्साह पुर्ण सहलभर जाणवत होता. लोक संधी मिळेल तिथे फोटो काढत होते! त्याच निमित्ताने मित्रांनी आजपर्यन्त फक्त ऑर्कूट वरच बघितलेल्या अनेक मुलींचे फोटो काढून घेतले!

मी पण त्या पावसाळी दुपारी सहज हॉटेलात फिरत असताना मला आमच्या एका मित्राची मुलगी रिया त्या छोट्या ऍलीस बरोबर खेळताना दिसली. लहान मुलांचा निरागस भाव कॅमेरात टिपावा या सहज भावनेनी मी बटन दाबल. खर तर रिया ऍलीस चा गालगुच्चा घ्यायच्या वेळचा फोटो काढायचा माझा प्रयत्न होता पण ती वेळ बरोब्बर साधता आली नाही.

असो! "निरागस बाला" या शिर्षकाबरोबर दिलेल्या या फोटोने चक्क कोडॅक मोमेंट स्पर्धेत प्रथम पारितोषीक पटकवले!

या लहान मुलांच्या निरागसतेला माझा धन्यवाद! आणि हो, या स्पर्धेसाठी जे कोणी पंच असतील त्यांच्यातल्या स्त्री पंचांना सुद्धा धन्यवाद! ( कारण हा फोटो मी ज्या ज्या ओळखीच्या स्त्रीयांना दाखवला होता त्या त्या सर्व स्त्रीयांनी "चो च्वीट" असा चित्कार काढल्याचे पाहून मी मनोमन "पंचांमध्ये स्त्रीया असल्यास बक्षीस मिळायची शक्यता आहे!" हा अंदाज आधीच बांधला होता! ;-) ))